Ντίλταϊ, Βίλχελμ

(WilhelmDilthey, Μπίμπριχ 1833 – Σιούζι, Μπολτσάνο 1911). Γερμανός φιλόσοφος και ιστορικός. Τελείωσε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου, όπου υπήρξε μαθητής των Ράνκε, Μπεκ και Γκριμ και δίδαξε στη Βασιλεία (1867), στο Κίελο (1868) και τέλος στο Βερολίνο, από το 1882. Ο Ν. διαμορφώθηκε τον καιρό που οι μεταφυσικές απόψεις, οι οποίες είχαν χαρακτηρίσει τη μεγάλη κλασική γερμανική φιλοσοφία μετά τον Καντ, άρχιζαν να υποχωρούν, ενώ αναδύονταν εκείνες που θα παραμείνουν τα τυπικά θέματα της θετικής φιλοσοφίας. Ο ρεαλισμός, είναι η έννοια της ιδιαίτερης και πειραματικής έρευνας. Στη σκέψη του Ν. αυτά τα χαρακτηριστικά της εποχής αντανακλώνται ως αποστροφή προς κάθε μεταφυσική και επιστροφή στον Καν. Την ίδια όμως εποχή, ο φιλόσοφος σημειώνει την ανάγκη να εξηγήσει ποια έννοια μπορεί να έχει στην ιστορία η αδιάκοπη επεξεργασία των μεταφυσικών συστημάτων, των οποίων πρέπει να αναγνωριστεί η μη-θετικότητα και κατά κάποια έννοια το περιττό. Ο Ν. ερμηνεύει τις μεταφυσικές απόψεις ως θεωρητικές κατασκευές, οράματα του κόσμου (Weltanschauungen) στα οποία εκφράζονται οι ουσιαστικότερες και βαθύτερες ψυχικές καταστάσεις των ιστορικών εποχών. Γι’ αυτό, οι μεταφυσικές απόψεις –και αν στερούνται φιλοσοφικού κύρους– αποτελούν για τον ιστορικό αναντικατάστατη και γονιμότατη περιοχή αναζητήσεων. Η ιστορία της φιλοσοφίας παύει να είναι ιστορία συστημάτων που αναπτύσσονται το ένα από το άλλο με διαλεκτικό τρόπο, και γίνεται, αντίθετα, προοπτική πάνω σε πραγματικές και συγκεκριμένες καταστάσεις, θρησκευτικό-πολιτιστικού χαρακτήρα. Ο Ν., με τον τρόπο αυτό, προσφέρει ως ιστορικός της φιλοσοφίας ένα όραμα της απαρχής και της δομής του ευρωπαϊκού πνεύματος μέσω των θεμελιωδών μορφών (Grunformen) της αρχαίας σκέψης και του χριστιανισμού. Μεταξύ των έργων του αναφέρουμε: Εισαγωγή στις επιστήμες του πνεύματος (1883) και Ερμηνεία και ανάλυση του ανθρώπου κατά τον 15o και 16o αι. (1891).